Hoe Union Sint-Gillis op kampioenskoers kan liggen in de Jupiler Pro League
Door Jordi Tomasowa
"Wat mijzelf is opgevallen, is dat ze echt kijken naar de persoon achter de voetballer", vertelt Bart Nieuwkoop aan Voetbalzone, als hem wordt gevraagd hoe zijn transfer naar Union tot stand is gekomen. De verdediger maakte afgelopen zomer transfervrij de overstap van Feyenoord naar Union en groeide al snel uit tot een onbetwiste basisspeler op de rechterflank. "Ze wisten heel veel over mij persoonlijk. Ze waren echt van alles op de hoogte, hadden veel onderzoek gedaan. Ze zijn op zoek naar spelers waarvan ze denken, of het gevoel krijgen, dat ze mentaal sterk zijn en dat ze goed in de groep liggen. Niet dat ze problemen veroorzaken. Er wordt echt een selectie samengesteld, waarin iedereen dezelfde instelling heeft. Ze kijken dus niet alleen naar de kwaliteiten op het veld." Volgens de verdediger zit het met de teamgeest in de selectie wel goed. "We zijn echt een hecht team. Dat is is ook onze kwaliteit en niet zozeer het individu. Natuurlijk scoren Dante Vanzeir en Deniz Undav veel, maar als je als verdediging negen clean sheets weet te halen, dan doen we het in dat opzicht ook gewoon goed."
De slapende reus is wakker: Union werd vorig jaar afgemeten kampioen in de Eerste Klasse 1B met 70 punten uit 28 duels en verbaast momenteel vriend en vijand door als promovendus aan kop te gaan in de Jupiler Pro League. Onder succestrainer Felice Mazzu koppelt de Brusselse traditieclub attractief voetbal aan resultaat. Het gevoel dat Union met iets bijzonders bezig is, werd bij Nieuwkoop in de loop van het seizoen steeds sterker. "Op het begin dacht ik wel dat de resultaten op den duur minder zouden worden. Dat was ook wat je in de media veel hoorde. Na een wedstrijd of vijftien, toen we nog steeds bovenaan stonden, merkte ik wel dat er steeds meer interesse vanuit de media kwam in Union en mij. Hierdoor had ik wel het gevoel dat we met iets moois bezig waren. Eigenlijk zoals we de laatste weken hebben gespeeld, staat er precies hetzelfde elftal, op de wingsbacks na dan. Kaoru Mitoma bestrijkt de linkerflank en ik de rechterflank in het 5-3-2-systeem. Dat zijn eigenlijk de enige twee aanpassingen ten opzichte van vorig seizoen. Negen spelers die vorig seizoen kampioen zijn geworden op het tweede niveau spelen nu nog steeds."
De weinige mutaties in het elftal maken het succes van Union op het hoogste niveau des te knapper. De credits gaan volgens Nieuwkoop ook zeker uit naar trainer Mazzu. "Vanaf het eerste moment heb ik een goede band met hem. Hij sprak in de eerste weken veel met mij, omdat ik toen nog niet in de basis stond. Het is een goede trainer en ook zeker een goede manager, echt een motivator die iedereen probeert erbij te houden. Dat vind ik persoonlijk prettiger dan iemand langs de lijn die continu zegt wat je moet doen." Volgens Nieuwkoop scheelt het veel dat de spelersgroep na de promotie grotendeels intact is gebleven. "De trainer bleef natuurlijk ook. De selectie weet precies wat de filosofie is. Met een paar aanpassingen werkt dat heel goed. Sowieso zat het mentaal al heel goed in de groep, het is inderdaad knap dat we het hoge niveau ook op het hoogste niveau weten vast te houden." De verdediger geeft aan dat het voetbal in België opportunistischer is dan in Nederland. "Dat maakt het ook wel weer leuk voor de neutrale toeschouwer. Veel gebeurt vanuit de omschakeling. Het gaat op en neer en niet zoals in Nederland, waar het in balbezit soms echt schaken is."
Volgens Nieuwkoop is het huidige succes van Union grotendeels aan de mentale veerkracht binnen het team toe te wijzen. Zo wist de ploeg van Mazzu dit seizoen in eigen huis al twee keer na rust een 0-2 achterstand om te buigen in een overwinning. De eerste keer was tegen Seraing, toen Union na een rode kaart voor Christian Burgess met tien man voor een onwaarschijnlijke ommekeer zorgde door nog met 4-2 te winnen. "Wij gaan negentig minuten vol gas en willen koste wat kost winnen", zegt Nieuwkoop. De trainer geeft ook vaak aan dat hij ons op mentaal gebied de beste groep ooit vindt waar hij mee heeft gewerkt. Wij weten van onszelf wat we goed kunnen en wat we minder goed kunnen, als we de hele wedstrijd lang gas geven, dan weten we dat we iedereen partij kunnen bieden."
Dat Union nu zo goed presteert komt voor velen als een verrassing, maar sinds Union in 2018 werd overgenomen door de Britse miljardair en goktycoon Tony Bloom was er de ambitie om van het kleine broertje van Anderlecht weer een topclub te maken. Dat Bloom over een flink vermogen beschikt, bewees hij al in 2009 toen hij Brighton & Hove Albion kocht. De miljardair is al van jongs af aan supporter van the Seagulls en door meer dan 250 miljoen in de club te pompen, loodste hij Brighton binnen tien jaar van de League One naar de Premier League. Bij Union had Bloom een soortgelijk doel voor ogen. Zo wilde hij binnen drie jaar promoveren naar de Jupiler Pro League, waar les Unionistes afgelopen seizoen op overtuigende wijze in slaagden.
De Britse gokmiljardair was drie jaar geleden samen met zijn vriend Alex Muzio op zoek naar een tweede club om te kopen, toen ze in 2018 hun oog op Union lieten vallen. Waarom stapten Muzio en Bloom dan uitgerekend in de Brusselse club? "We vonden het eerst en vooral de juiste 'match'. De fans zijn fantastisch", zei Muzio onlangs in gesprek met Het Laatste Nieuws. "Ze zijn positief en we voelden ons meteen welkom. Union heeft een grote community. Bovendien vinden we de Belgische competitie fascinerend en boeiend." De verwachting was dat de eigenaren in het Belgische voetbal meer konden bereiken dan met een ploeg in pakweg Engeland, Spanje of Italië. "We wilden geen ploeg kopen uit een grote competitie, wij willen winnen, daar houden we van."
Iemand die deze ambitie van Union van dichtbij meemaakte, is Soufyan Ahannach. De middenvelder verdiende in 2017 na een sterk seizoen bij Almere City een transfer naar Brighton. Dankzij een beenbreuk stond hij ruim tien maanden buitenspel, waardoor hij twee jaar later op zoek ging naar speelminuten in een eerste elftal. "Tijdens de zomerse transferperiode werd ik op de allerlaatste dag verhuurd aan Union", laat Ahannach weten. "Ik moet bekennen dat ik nog niks van de club wist. Het is natuurlijk de dochterclub van Brighton en later hoorde ik dat ze de afspraak hebben dat ze elk seizoen minimaal één speler aan Union verhuren. Sportief gezien was het voor mij niet de beste periode. De trainer (Thomas Christiansen, red.) zag het vanaf de eerste dag eigenlijk al niet in mij zitten. Ik begreep dat hij eigenlijk een andere speler wilde halen. Hij heeft zich ook nooit aan mij voorgesteld. Ik heb geprobeerd om er het beste van te maken, maar heb nooit een eerlijke kans gekregen."
Na 4,5 maand keerde Ahannach terug bij Brighton. Ondanks dat zijn verhuurperiode niet werd wat hij ervan had gehoopt, is hij wel lovend over de club. "Union is een mooie club, ze hebben een fanatieke aanhang en straalden destijds ook echt ambitie uit. Ze deden er alles aan om te promoveren en probeerden spelers te motiveren met winstpremies. Met een aantal jongens die er nu nog steeds spelen had ik ook echt een goede klik. Teddy Teuma en Casper Nielsen bijvoorbeeld, dat waren concurrenten van mij op het middenveld. En de centrale verdedigers Ismaël Kandouss, Siebe van Der Heyden en Jonah Bager spelen er nu nog steeds. Er was veel diversiteit in de selectie. Allemaal spelers met een andere achtergrond. Ook al was het een korte uitleenbeurt, ik heb er wel veel jongens leren kennen, dus dat maakte het verblijf bij Union wel aangenamer."
Ook Ahannach had niet verwacht dat Union zo sterk zou presteren in de Jupiler Pro League. "Er liepen natuurlijk nog steeds redelijk wat jongens rond waarmee ik had samengespeeld. Met de potentie die de club destijds had, keek ik niet gek op dat ze promoveerden, maar ik had niet gedacht dat ze ook daadwerkelijk zo overtuigend bovenaan zouden staan. Dan besef je dat het niveau toch best wel hoog is, ook op het tweede niveau. Het laat misschien ook wel zien dat het verschil tussen de Jupiler Pro League en de Eerste Klasse niet heel groot is." Volgens Ahannach is er een duidelijk verschil met het voetbal in Nederland. "Bij ons draait het veel om tactiek, maar in het buitenland is winnen toch het belangrijkste en er gewoon in kletsen, dat was in mijn tijd bij Union ook het geval. Je speelde echt tegen mannen en dat mis je gewoon in de Keuken Kampioen Divisie", zegt Ahannach, die momenteel bij FC Den Bosch speelt. "De intensiteit ligt veel hoger. Je moet winnen, het maakt niet uit hoe. Dan staat er bijvoorbeeld een premie op een wedstrijd, dan moeten er koste wat kost drie punten worden gehaald."
Volgens Ahannach is het niet eenvoudig om het huidige succes van Union te verklaren. "Een echte verklaring hebben zij zelf misschien niet eens. Ze wilden wel echt altijd promoveren en hebben de lijn nu in één keer doorgetrokken. Ze kwamen natuurlijk uit een goede flow, wonnen op het tweede niveau bijna alles en kenden dit seizoen gelijk een sterke start. Als je dan meteen veel wint, dan groeit het geloof. Misschien komt het ook deels door Brighton. Ik zag dat zij dit seizoen ook weer een speler (Kaoru Mitoma, red.) bij Union hebben gestald, waardoor het niveau zeker omhoog gaat."
Op het moment dat Union in handen kwam van Bloom, bestond de club nog voornamelijk uit vrijwilligers en het trainingscomplex in de buitenwijken van Brussel beschikte niet eens over douches. De mindere faciliteiten kan ook Ahannach zich goed herinneren. "Zo'n trainingsveld was ik niet gewend. Ik kwam natuurlijk van Brighton en daar heb je tien of twaalf velden, dat waren biljartlakens. Bij Union had je slechts één trainingsveld en dat leek net een boerderij", zegt Ahannach lachend. Inmiddels is er flink geïnvesteerd in het trainingscomplex in Lier, maar er worden door Union geen exorbitante transfersommen betaald om grote namen binnen te halen. Afgelopen zomer werden er zelfs enkel transfervrije- en gehuurde spelers aangetrokken. Eigenaar Bloom mag dan over een enorm vermogen beschikken, dat betekent nog niet automatisch dat hij het geld bij Union laat rollen.
Bloom was professioneel pokerspeler en bouwde met zijn prijzengeld een eigen gokimperium. Hij verdiende zijn vermogen met het bedrijf Starlizard, dat is gespecialiseerd in advies aan gokkers en gokbedrijven. Starlizard gebruikt complexe statistische modellen om onder meer de winstquoteringen voor voetbalwedstrijden scherper te stellen. Juist dit bedrijf lijkt een centrale rol te spelen in de successen van Brighton en Union. Starlizard beschikt over informatie over een enorme hoeveelheid spelers. De huidige spelerskern van Union werd samengesteld op basis van geautomatiseerde data-analyses met behulp van algoritmes die ook gebruikt worden in het bedrijf van Bloom.
Degene die verantwoordelijk is voor de huidige samenstelling van de selectie is sportief directeur Chris O' Loughlin, die sinds 2019 in dienst is bij Union. Toen hij de taak kreeg om de nieuwe culturele waarden bij Union in te voeren, viel er over de waarde 'passie' niet te onderhandelen. "De ploeg bestaat uit een mix van leeftijden en achtergronden, maar ze hebben allemaal iets te bewijzen", zegt O'Loughlin in een interview met Sky Sports.
Er wordt gebruik gemaakt van gegevens, maar de nadruk ligt op kwaliteiten die niet in excel te zien zijn. "We hebben hier een waardesysteem. Dat is niet zomaar verzonnen."
O'Loughlin benadrukt echter dat hij bij Union niet alleen maar op zoek is naar 'engeltjes'. "We willen verschillende persoonlijkheden. Een speler die zich laat horen, een wat stillere speler en een grappenmaker." Volgens de sportief directeur is het belangrijk om een bepaalde dynamiek binnen de selectie te hebben en kunnen de spelers verschillende doelen hebben, maar moet er altijd iets zijn dat ze verenigt. "Wij geloven dat ons waardesysteem daarbij helpt", benadrukt O'Loughlin. "Denk er logisch over na. We hebben allemaal een verschillende achtergrond en ineens komen we allemaal samen en hebben we gemiddeld 250 trainingen per seizoen met een gemeenschappelijk doel. Je kunt verschillende persoonlijkheden hebben, maar je hebt wel iets gemeenschappelijks nodig voor elke speler."
Volgens de sportief directeur is de basis voor het huidige succes vooral gelegd in 2018, tijdens het eerste seizoen na de overname. "Toen zijn er duidelijke afwegingen gemaakt. Toen heeft Union vastgesteld welke spelers het wilde aantrekken, wat voor soort mensen het bij de club wilde." De visie van de club moest gevolgd worden, zo ervoer ook trainer Marc Grosjean. Een lijst van op data gebaseerde potentiële transfers werd vlak na de overname door toenmalig trainer Grosjean naast zich neergelegd. In plaats daarvan kwam hij met een eigen lijst waarop voornamelijk Belgische spelers stonden. Het algoritme van Starlizard zette een rode streep door de suggesties van Grosjean, waarna de trainer een kleine maand later vertrok vanwege 'een verschil van mening over de sportieve ontwikkeling van de club'.
O'Loughlin omschreef al dat veel spelers in de selectie iets te bewijzen hebben en wie dieper inzoomt op de selectie van Union, ziet inderdaad dat dit het geval is. Spelers die willen laten zien dat ze weldegelijk een hoger voetbalniveau aankunnen. Siebe van der Heyden redde het als groot talent bijvoorbeeld niet in de jeugdopleiding van Anderlecht en is via FC Eindhoven alsnog komen bovendrijven. Senne Lynen bewandelde als jeugdexponent van Club Brugge via Telstar de weg naar de Belgische top. Dante Vanzeir kwam te kort bij KV Mechelen en KRC Genk, maar hij speelt zich dit seizoen in de kijker bij Union. Elf goals en zeven assists leverde de jonge spits in november zijn debuut voor de Rode Duivels tegen Wales op. Vanzeir vormt een spitsenkoppel met Deniz Undav, die in de eerste seizoenshelft al goed was voor 16 goals in 21 competitiewedstrijden. Tot slot had ook trainer Mazzu iets recht te zetten, nadat hij in 2019 al na enkele maanden ontslagen werd door Genk.
De grote vraag is nu vooral waar het sprookje van Union zal eindigen. O'Loughlin zat in de eerste week van 2022 in ieder geval niet stil. Zo werd de 24-jarige Japanse verdediger ??Koki Machida gehuurd van Kashima Antlers en kondigde Union een dag later de komst van Kacper Kozlowski aan. De achttienjarige Poolse international tekende eigenlijk een contract bij Brighton, maar werd meteen doorgeschoven naar de dochterclub. Nieuwkoop hoopt dat Union in de tweede seizoenshelft op dezelfde voet verder gaat. Bang dat de winterstop het momentum van de promovendus breekt, is de verdediger in ieder geval niet. "We zien elkaar slechts een week niet, maar goed in januari krijgen we wel een heel zwaar programma. Dan wordt het ook wel duidelijk wat we dit seizoen kunnen bereiken."
Voor Union wordt het vooral zaak om met beide benen op de grond te blijven staan. "Dat heeft de trainer ook wel bij ons een paar keer aangegeven", zegt Nieuwkoop. "Op een gegegeven moment werd er zoveel over ons geschreven, dan kun je denken: kijk ons eens goed zijn en we zijn ergens. Er werd door onze trainer heel erg benadrukt dat we nog niks hebben, dat we wel goed bezig zijn. Zo lang we niet gaan zweven, kunnen we zo doorgaan. Als er echter jongens naast hun schoenen gaan lopen, kan het ook fout gaan." Nieuwkoop is zich er ook terdege van bewust dat de Jupiler Pro League een ander seizoensslot kent dan de Eredivisie. "Op een gegegeven moment kom je in de play-offs terecht. De punten worden gehalveerd en dan speel je echt met de top vier van België. Dat moet in eerste instantie ons doel zijn, willen we überhaupt over een kampioenschap praten. We staan er nu goed voor, maar het wordt nog een hele opgave om bij de eerste vier te eindigen."
