Hoe de KNVB aan de hand van voetbal een verschil maakt over heel de wereld
Door Jordi Tomasowa
"Met het WorldCoaches-programma leiden we lokale mensen uit lage- en middeninkomenslanden op tot voetbal- en life skills-coaches", legt projectcoördinator Jesse Beesems uit. "De cursussen worden gegeven door gediplomeerde KNVB-docenten en richten zich op het ontwikkelen van voetbaltechnische coachingsvaardigheden, maar ook op life skills die inherent zijn aan voetbal en die iedereen nodig heeft in het leven."
Hiervoor gebruikt de KNVB tien fundamentele life skills, zoals geïdentificeerd door de Wereldgezondheidsorganisatie. "Dit zijn vaardigheden als communicatie, zelfbewustzijn, creatief denken en omgaan met emoties", zo somt Beesems op. "De WorldCoaches leren om deze life skills te herkennen tijdens voetbaltrainingen en -wedstrijden en maken deze expliciet voor hun spelers. Door deze vaardigheden te ontwikkelen zijn kinderen beter in staat om maatschappelijke uitdagingen te overkomen. Voetbal is het uitgelezen middel om grote groepen kinderen bij elkaar te krijgen en ze vervolgens op een informele manier belangrijke vaardigheden bij te brengen."
Beesems benadrukt dat de WorldCoaches naast voetbal- en life skills-coaches ook tot rolmodellen worden opgeleid. "Zij spelen niet alleen een rol op het veld, maar begeleiden en mentoren de kinderen ook buiten het veld. Een coach kan in zijn eigen buurt of dorp een ontzettend belangrijke rol spelen voor kinderen in de directe sociale leefomgeving en ze helpen om verschillende soorten uitdagingen te overkomen."
Beesems noemt WorldCoach John Sibeko als voorbeeld. "Hij organiseert in Zuid-Afrika al sinds 2010 wekelijks activiteiten. Tijdens een van de trainingen ontdekte hij dat een elfjarige speler seksueel misbruikt werd. John heeft ingegrepen en het jongetje werd hierna opgenomen in het ziekenhuis vanwege zijn verwondingen en vervolgens in een veilige omgeving geplaatst. Uiteindelijk is de dader opgepakt. Na verloop van tijd is de jongen terug in het programma gekomen, waarbij de activiteiten hem hebben geholpen om te herstellen van het misbruik. Vandaag de dag is deze inmiddels jongvolwassene vrijwillig betrokken bij de activiteiten om kinderen voorlichting te geven over seksueel misbruik en waar nodig te begeleiden."
Op basis van wetenschappelijk onderzoek en persoonlijke ervaring staan er in het WorldCoaches-programma van de KNVB drie hoofdthema's centraal: persoonlijke ontwikkeling, gezondheid en sociale cohesie. "Door vaardigheden te leren en in teamverband samen te werken, werken de kinderen (on)bewust aan hun persoonlijke ontwikkeling", vertelt Beesems. "Structurele voetbaltrainingen die geleid worden door een professional hebben een positief effect op zowel fysieke als mentale gezondheid. Tot slot brengt voetbal mensen met verschillende achtergronden samen en kan het sociale cohesie bevorderen."
Dat het WorldCoaches-programma een groot bereik heeft is blijkt uit de cijfers. Zo zijn er door de KNVB sinds 2009 al meer dan 15.000 WorldCoaches opgeleid, die vervolgens (in)direct meer dan 560.000 kinderen wisten te bereiken. "Het WorldCoaches-programma is de paraplu waaronder verschillende projecten vallen. Deze projecten worden over de hele wereld georganiseerd. Momenteel zijn we actief in Zuid-Amerika, het Caribisch gebied, Afrika en Azië. Ook hebben we zo nu en dan kleinere projecten binnen Europa, maar de focus ligt hoofdzakelijk op landen buiten Europa", aldus Beesems.
Wat betekent het WorldCoaches-programma voor de gemeenschappen waar jullie actief zijn?
"Vanuit persoonlijke ervaring hebben we gezien dat WorldCoaches belangrijke en gerespecteerde personen binnen hun gemeenschap worden. Kinderen kunnen bij ze terecht met problemen en ze worden over het algemeen vertrouwd door de ouders. De WorldCoaches organiseren structureel activiteiten voor alle kinderen die willen deelnemen en doen dit soms in samenwerking met andere WorldCoaches."
"Een goed voorbeeld is een groep WorldCoaches die activiteiten organiseert tussen twee vijandige gemeenschappen in Tripoli, Libanon. Tussen Jabal Mohsen en Bab Al-Tabbaneh is vaak gewapend conflict en kinderen worden opgevoed met vooroordelen over de andere gemeenschap. Een groep WorldCoaches heeft hier samen met een lokale organisatie activiteiten georganiseerd waarbij kinderen van beide gemeenschappen werden samengebracht op het voetbalveld. Op de foto hieronder zie je Mariam, een 27-jarige WorldCoach die de activiteiten op het veldje achter haar organiseerde. In de gebouwen rondom het veldje zie je de vele kogelgaten. Zij gaf aan dat kinderen van de beide wijken elkaar tegenwoordig op gaan halen om te gaan voetballen op het veldje. Een prachtig voorbeeld dat laat zien dat voetbal een laagdrempelige manier is om kinderen bij elkaar te brengen en vooroordelen achterwege te laten."
Hoe wordt het WorldCoaches-programma van de KNVB gefinancierd?
De KNVB investeert in de personen die het programma moeten dragen en organiseren. Daarnaast is het programma afhankelijk van subsidies en sponsoring. Subsidies komen voornamelijk van de Nederlandse overheid, van het Ministerie van Buitenlandse zaken. Tot slot zijn er gevallen waar we met commerciële organisaties werken, bijvoorbeeld met Philips. Wij werken samen met verschillende directies die onder het Ministerie van Buitenlandse Zaken vallen. Voetbal is een (kosten)effectief middel om bij te dragen aan maatschappelijke doelstellingen. Op die manier kunnen we met het WorldCoaches-programma bijdragen aan doelstellingen van de Nederlandse overheid in de landen waarin we actief zijn. Een voorbeelden hiervan is een groot programma met de overheid en de Nederlandse watersector om kinderen in Kenia, Mozambique en Ghana over persoonlijke hygiëne te leren. Hierbij werden de faciliteiten aangelegd door organisaties uit de watersector en werd voetbal ingezet om gedragsverandering bij de kinderen en hun families te bewerkstelligen."
"In al onze projecten werken we samen met lokale organisaties. We willen ervoor waken om een programma vanuit de Nederlandse context te bedenken en te implementeren in een ander continent. Om dit te voorkomen zoeken we altijd een lokale organisatie die ons helpt om het project toe te spitsen op de lokale situatie. Dit zijn veelal NGO's, maar kunnen ook bedrijven of voetbalorganisaties zijn. Deze organisaties beschouwen we als onze ogen en oren in de landen en zijn voor ons essentieel om succesvolle programma's te implementeren."
Welke lokale thema's spelen er in de landen waarin jullie actief zijn?
"Dit hangt enorm af van de lokale context. Voorbeelden van thema's zijn persoonlijke hygiëne, drugs- en criminaliteitspreventie, sociale cohesie en het ontbreken van arbeidsperspectief. Voorafgaand aan projecten wordt er samen met lokale organisaties altijd geïnventariseerd welke problematiek er speelt. Vervolgens wordt het project zo ingericht dat deze thema's besproken worden. Kinderen leren vaardigheden om beter met deze thema's om te gaan, maar kunnen ook hun ei kwijt bij hun WorldCoach."
Na een vijfdaagse cursus van KNVB-docenten gaan de Worldcoaches zelf in de praktijk aan de slag. Heb je concrete voorbeelden waar de WorldCoaches daarna tegenaan lopen?
"De WorldCoaches-opleiding is opgebouwd als een piramide. Wanneer cursisten gemotiveerd en getalenteerd zijn kunnen zij steeds meedoen aan een vervolgcursus op een hoger niveau. Het uiteindelijke doel is om een selecte groep op te leiden tot lokale docenten, zodat zij het werk kunnen voortzetten wanneer de subsidies voor een specifiek project gestopt worden. Op die manier zijn de projecten duurzaam georganiseerd."
"Problemen waar de WorldCoaches tegenaan lopen zijn bijvoorbeeld een gebrek aan materialen en weerstand van de ouders of andere belangrijke actoren in de gemeenschap. Die zien niet altijd gelijk in dat voetballen goed is voor de gezondheid van hun kinderen en daarnaast bijdraagt aan hun persoonlijke ontwikkeling. Het komt ook voor dat meisjes uit Islamitische gezinnen niet altijd mogen sporten. De WorldCoaches wordt geleerd om in gesprek te gaan met ouders en andere actoren, zoals religieuze leiders, om de positieve effecten van voetbal op hun kinderen duidelijk te maken."
